رابیتس و کناف، هر دو جزء مصالح ساختمانی هستند که به‌منظور پوشش دیوار و سقف به کار می‌روند. گچ و فولاد، پایه ساخت هردوی این مصالح است. بااین‌حال، اصلی‌ترین تفاوت رابیتس با کناف در نوع به‌کارگیری مواد سازنده آن‌هاست.تکنیک به‌کارگیری مواد اولیه ساخت این دو سازه، شکل این دو را کاملا از یکدیگر متفاوت کرده است.
در کشور ما رابیتس را همه می‌شناسند. تکنیکی که از میلگرد، نبشی و توری فولادی به‌منظور ساخت پایه‌ای برای روکش گچی دیوار، استفاده می‌کند. این تکنیک، یکی از سنتی‌ترین روش‌های ایجاد سقف کاذب است. ای در حالی است که کناف تنها چند سالی است که جای خود را باز کرده و به همین دلیل، متخصصین اجرای آن کمتر هستند. در کناف از ورق فولادی و لایه‌های گچ یا سیمان پیش‌ساخته، استفاده شده است.
تفاوت رابیتس با کناف در ساختار، انواع، روش‌های نصب، مزایا و معایب متعدد است. همچنین، هزینه اجرای آن‌ها نیز تفاوت‌هایی با یکدیگر دارد. در این مقاله، قصد داریم، رابیتس و کناف را به‌طور کامل با یکدیگر مقایسه کنیم. درصورتی‌که پروژه ساختمانی در دست انجامی دارید یا قصد دارید، خانه خود را بازسازی کنید، مطالعه این مقاله می‌تواند، تکلیف سقف و دیوارهای ساختمانتان را برای شما تا حد زیادی، مشخص کند.
تفاوت رابیتس با کناف از نظر ساختاری
شاید اگر این دو سازه را از نزدیک دیده باشید، تفاوت آن‌ها برایتان آشکار باشد. کناف از یک ورق فولادی گالوانیزه که با لایه‌های گچی یا سیمانی که بر روی آن پیچ شده، ساخته شده است. روکش نهایی آن نیز می‌تواند کاغذ یا رنگ باشد. کناف، یک تکنولوژی آلمانی است که نزدیک به صد سال از ابداعش توسط برادران کناف (Knauf) گذشته است. این تکنولوژی در کشور ما به گچ برگ نیز معروف است.
قدم دوم در درک تفاوت رابیتس با کناف، تعریف رابیتس است. رابیتس یکی از مصالح ساختمانی فولادی است که از اجرای فرآیندهای مختلف روی ورق گالوانیزه فولادی، تهیه می‌شود. این فرآیندها شامل کشش، پرس و برش می‌شوند. توری ساخته شده بر روی بدنه اصلی رابیتس که از نبشی و میلگرد ساخته شده است، قرار می‌گیرد. این ماده ساختمانی نسبت به کناف، بسیار قدیمی‌تر است و به همین دلیل هم نزد عموم و مهندسین سازه، بیشتر شناخته شده است.
تفاوت رابیتس با کناف در پروسه ساخت آن‌ها نیز آشکار است. کناف به‌صورت پیش‌ساخته و با طرح‌های متنوع، توسط شرکت کناف سازی تهیه می‌شود. این ورق، جزء مصالح خشک ساخت و ساز است که از آن برای ساخت سقف و دیوار کاذب استفاده می‌شود. همان‌طور که گفته شد، این روش پوشش سقف، نسبت به سیستم گچ و رابیتس‌کاری سنتی، جدیدتر است و به همین دلیل، هنوز آن‌طور که باید و شاید در میان مهندسین و سازندگان ساختمان، جا نیفتاده است.
در طرف دیگر، رابیتس، یک سازه فولادی است که ساختار آن از اجزایی به نام چشمه و ستون، تشکیل شده است. چشمه‌های رابیتس، تعیین‌کننده میزان جذب انرژی رابیتس هستند. شاخصی که در چسبندگی گچ و رابیتس بسیار مهم است. آن‌ها معمولا به اشکال مربعی، مستطیلی، لوزی و دایره ساخته می‌شوند. هرچه تعداد چشمه‌ها بیشتر باشد، اندازه آن‌ها کوچک‌تر شده و هدر رفت انرژی، کمتر خواهد بود. ستون‌ها نیز در این سازه، وظیفه اتصال چشمه‌ها را بر عهده دارند.
تفاوت رابیتس با کناف از نظر تنوع
کناف، بسته به تکنولوژی که با استفاده از آن ساخته شده است، می‌تواند ساده یا مقاوم در برابر رطوبت باشد. این نوع کناف را می‌توان، در محیط‌هایی با رطوبت کمتر از نود درصد، مانند آشپزخانه، سرویس بهداشتی و حتی استخر نیز استفاده کرد. به این کنافها MR گفته می‌شود. درصورتی‌که درصد رطوبت محیط بیش از نود درصد باشد، بهتر است از کناف‌های سیمانی یا آکواپنل استفاده کرد.
کناف دیگری نیز تولید می‌شوند که در آن‌ها از پشم‌شیشه، استفاده شده است. این الیاف، باعث مقاومت کناف به مدت سه ساعت در برابر آتش‌سوزی، می‌شود. به‌این‌ترتیب، می‌توان آن را در محیط‌هایی مانند موتورخانه نیز نصب کرد. به این کناف، FR گفته می‌شود.
برخی از انواع کناف نیز هستند که علاوه بر مقاومت در برابر رطوبت و حریق، در برابر پوسیدگی و نفوذ میکروارگانیسم‌هایی مانند قارچ و کپک نیز مقاوم هستند. به‌این‌ترتیب، می‌توان با اطمینان بیشتری آن‌ها را در محیط‌هایی که احتمال آلودگی‌های این‌چنینی وجود دارد، استفاده کرد. این تنوع در محصول یکی از بنیادی‌ترین موارد تفاوت رابیتس با کناف است.
از سوی دیگر، دسته‌بندی رابیتس بر اساس تعداد ستون و چشمه‌های آن انجام می‌شود. در حال حاضر، در کشور ما رابیتس‌های نه، 11 و 13 ستونه با دو یا سه چشمه متوازی‌الاضلاع، کاربرد بیشتری دارد. برای مناطقی از ساختمان، مانند نما که در آن‌ها نیاز به تحمل وزن بالا وجود دارد از رابیتس 13 ستون و در مناطق داخلی، رابیتس نه و 11 ستون نیز کفایت می‌کند.
از انواع رابیتس به‌عنوان سقف کاذب، پوشاننده بتن سیمانی، تیرآهن و آرماتور استفاده می‌شود. اجرای انواع پلاسترکاری‌ها ازجمله سیمان و گچ با رابیتس‌کاری قابل انجام است.
تفاوت رابیتس با کناف در نحوه اجرا
از دیگر موارد تفاوت رابیتس با کناف در نحوه اجرای آن‌هاست ازآنجا که کناف سازه‌ای پیش ساخته است، تنها مسئله نصب درست آن مطرح است. درواقع، طرح موردنظر از پیش به شرکت سازنده، سفارش داده‌شده و استاد کناف‌کار، وظیفه نصب آن را بر عهده دارد. این در حالی است که در نصب رابیتس تنها نیمی از سازه که فولادی است از پیش‌ساخته شده و بقیه آن در محل پروژه انجام می‌شود
رایج‌ترین روش نصب کناف، نصب یکپارچه نام دارد. در این روش، کناف را با پیچ هایی که جای آن‌ها از قبل توسط سازنده، پیش‌بینی شده است، به سقف متصل می‌کنند. پیچی بودن اتصالات در این سازه، یکی از موارد مهم تفاوت رابیتس با کناف است. استفاده از زیرسازی فولادی نیز برای این کار، مرسوم است. در مرحله بعد، باید با گچ و رنگ، حفره و فاصله ایجادشده بین سقف کاذب و سقف را پوشاند. این روش، سریع‌ترین روش نصب کناف، محسوب می‌شود
در مقابل کناف‌کاری یکپارچه، روش ساده‌تری نیز وجود دارد که به کناف‌کاری مشبک، معروف است. در این روش، ابتدا تایل‌هایی از جنس پوشال را از سقف آویزان کرده و سپس کناف گچی را به آن متصل می‌کنند. مزیت این روش، این است که تاسیسات و نورها را با راحتی بیشتری می‌توان در آن تعبیه کرد. همچنین، تنظیم ارتفاع آن راحت‌تر است. بااین‌حال، ظاهر کناف یکپارچه، یکدست‌تر و زیباتر است.
باوجود سادگی نصب کناف در هر دو روش، دقت در کار به‌منظور هرچه زیباتر و تمیزتر شدن سقف کاذب نهایی بسیار مهم است.
مهیا کردن سقف برای رنگ‌آمیزی نیز با بتونه‌کاری با پوشاندن محل درزها با نوار درزگیر آغاز می‌شود. در صورت استفاده از یک لایه یک یا دو میلی‌متری ماستیک و همچنین یک لایه رنگ به‌عنوان آستر رنگ کمتر به کناف جذب خواهد شد.
نحوه اجرای رابیتس
اصلی‌ترین تفاوت رابیتس با کناف در اجرا این است که برای اجرای رابیتس یک روش بیشتر وجود ندارد در اجرای رابیتس، ابتدا کلاف آن، نصب شده و سپس توری رابیتس فولادی روی آن قرار می‌گیرد. پس از آن نیز نوبت گچ‌کاری فرامی‌رسد.
اتصالات کلاف رابیتس معمولا به‌صورت جوشی انجام می‌شود. پس از جوشکاری کلاف رابیتس، صفحات یا توری رابیتس به استفاده از مفتول به آن بسته می‌شود.
فرایند گچ‌کاری رابیتس، بسیار زمان‌بر و درعین‌حال، حساس است. این فرآیند، باید توسط استادکاران ماهری انجام شود که با استفاده از کمترین مقدار گچ بتواند، تمامی سطح رابیتس را بپوشانند. پس از گچ‌کاری نیز چند روزی باید صبر کرد تا گچ خشک شده و سپس آن را رنگ کرد.
آنچه در نصب رابیتس اهمیت پیدا می‌کند، وزن خود رابیتس و وزن نهایی سقف کاذب است. برخلاف تصور، وزن رابیتس از روی تعداد ستون‌ها و چشمه‌های آن، قابل حدس زدن نیست. چراکه عامل اصلی تعیین‌کننده در وزن رابیتس، قطر میلگردها و مفتول‌هاست. همچنین، هرچه تعداد ستون‌ها و چشمه‌ها بیشتر شود، گچ کمتری در سقف کاذب استفاده خواهد شد. این امر درنهایت، منجر به سبک‌تر شدن سازه می‌شود.
ابزار مورد نیاز برای نصب این دو سازه
با توجه به تفاوت رابیتس با کناف در شیوه نصب، مسلم است که از ابزارآلات مختلفی هم برای اجرای آن‌ها استفاده می‌شود. ابزار موردنیاز برای نصب کناف، عبارت‌اند از:
• دستگاه برش قرقره‌ای
• انواع جک نگه‌دارنده تجهیزات کناف‌کاری
• گاری و دستگیره حمل کناف
• انواع سنباده برای بتونه‌کاری
• لیسه برای اجرای کناف
• جعبه‌ابزار شامل آچار، پیچ‌گوشتی، دریل شارژی، سوهان گرد و غیره
• تجهیزات لازم برای ساختن بتونه
• نوار درزگیر
این در حالی است که برای نصب رابیتس از تجهیزات زیر استفاده می‌شود:
• میلگرد
• سیم رابیتس
• سیم نجاری
• سیم آرماتور یا قالب‌بندی
• مواد لازم برای بتونه‌کاری
• انواع لوازم جوشکاری
• مصالح لازم برای گچ‌کاری
• انواع ماله و لیسه
برتری های کناف بر رابیتس
به‌منظور درک بهتر تفاوت رابیتس با کناف ، بهتر است مزایای این دو را با هم مقایسه کنیم.
مهم‌ترین مزیت کناف، تنوع بالای طرح‌های آن است. یک ساختمان قدیمی را می‌توان به این وسیله تا حد زیادی به یک ساختمان مدرن، تبدیل کرد. انواع طرح‌های هندسی دو و سه‌بعدی، باعث ایجاد عمق در فضای سقف هر ساختمانی خواهد شد. همچنین، قابلیت رنگ‌پذیری یا اعمال انواع پوشش روی کناف نیز بسیار بالاست به‌گونه‌ای که ساختمان را از حالت بی‌روحی که رنگ سفید به آن می‌دهد درمی‌آورد.
سرعت در اجرا
سرعت اجرا نیز یکی دیگر از موارد تفاوت رابیتس با کناف است. کناف، نسبت به سیستم سنتی گچ و رابیتس‌کاری تا چهار برابر سریع‌تر اجرا می‌شود. از دلایل سرعت بالاتر کناف‌کاری، حمل‌ونقل سریع‌تر و آسان‌تر آن و عدم نیاز آن به گچ‌کاری و جوشکاری در محل است. همچنین نیازی نیست که برای رنگ زدن آن تا چند روز صبر کرد.
وزن سبک
وزن سبک کناف نیز از مزایای آن محسوب می‌شود. می‌توان در یک ساختمان با مساحت مشخص وزن کناف و رابیتس با یکدیگر نسبت یک به ده دارند. این وزن پایین سبب کاهش وزن کلی ساختمان و کاهش خسارات ناشی از زلزله می‌شود.
مقاومت در برابر زلزله
مورد دیگر تفاوت رابیتس با کناف مقاومت آن‌ها در برابر زلزله است. اتصالات کناف به‌گونه‌ای انجام می‌شود که در تکان‌های شدید جای حرکت را برای پنل‌ها باز می‌گذارد. این در حالی است که رابیتس به هر تکان سقف و دیوار فشار زیادی را متحمل شده و درنتیجه احتمال شکست آن در برابر زلزله بالاتر است.
انعطاف پذیری در اجرا
دیگر مزیتی که کناف نسبت به رابیتس دارد انعطاف‌پذیرتر بودن است. انعطاف‌پذیری به این معنی است که برخی انواع کناف را که کناف متحرک نام دارند می‌تواند جابجا کرد. درنتیجه به‌طور مثال می‌توان پس از چند سال پنل‌های هال و پذیرایی را با اتاق‌خواب‌ها تعویض کرد.
این مسئله همچنین در صورت نیاز به تعمیرات تاسیسات پشت سقف کاذب نیز اهمیت پیدا می‌کند. دسترسی به پشت کناف بسیار سریع‌تر است و درصورتی‌که با دقت انجام شود خسارتی در بر ندارد. مزیتی که در مورد رابیتس چندان وجود ندارد. دقیقا به همین دلیل هم کارگذاری انواع تاسیسات مانند نورهای مصنوعی تزیینی در کناف ساده‌تر و امکان‌پذیرتر است.
دیگر مورد تفاوت کناف و رابیتس سهولت در تعمیرات آن‌هاست. تعمیرات رابیتس معمولا پردردسر و نیازمند بنایی است. این در حالی است تعمیر هر پنل کناف را می‌توان با جدا کردن، تعویض یا تعمیر کرد.
دیگر مزایای کناف نسبت به رابیتس
از دیگر عوامل برتری کناف بر رابیتس موارد زیر هستند.
• سازگاری بالا با محیط‌زیست و قابل بازیافت بودن
• عایق حرارتی و صوتی
• امکان اجرای کناف در ساختمان‌های با سقف کوتاه
برتری های رابیتس بر کناف
تا اینجای کار متوجه شده‌ایم که کناف که سازه‌ای جدیدتر است نسبت به رابیتس برتری نسبی دارد. در اینجا سه مورد تفاوت رابیتس با کناف را معرفی می‌کنیم که به درواقع به نفع رابیتس تمام می‌شود.
مقاومت در برابر حریق
مقاومت در برابر آتش‌سوزی از دیگر موارد تفاوت رابیتس با کناف است. در تمامی رابیتس ها از ورق‌ها و میلگردهای فولادی گالوانیزه استفاده شده است که مقاومت بسیار بالایی در برابر افزایش دما دارند. به‌این‌ترتیب، در صورت بروز این حادثه، سقف کاذب تا چندین ساعت، تغییر شکل نخواهد داد و فرو نخواهد ریخت.
در کناف نیز از این ورق، استفاده می‌شود اما نه به‌اندازه رابیتس. به‌این‌ترتیب، می‌توان گفت که رابیتس مقاومت سازه را در برابر آتش‌سوزی بهتر از کناف تامین می‌کند.
مقاومت در برابر ضربه
مقاومت بیشتر رابیتس در برابر ضربه، از دیگر موارد تفاوت رابیتس با کناف است. دلیل آن هم کلاف، قدرتمند رابیتس است. همچنین، احتمال آسیب رسیدن به کناف در طول فرآیند حمل‌ونقل یا انبارداری، بیشتر است. دلیل این موضوع هم پیش‌ساخته بودن سازه گچی آن است که قاعدتا آسیب‌پذیری بیشتری در برابر ضربات احتمالی دارد.
سهولت یافتن پیمان کار
مسئله دیگر، تامین جنس و پیدا کردن تیم اجرایی است. رابیتس، بسیار بیشتر از کناف در بازار یافت می‌شود. همچنین، یافتن تیم اجرایی آن نیز ساده‌تر است و زمان کمتری هم می‌برد. دلیل آن هم این است که نصب کناف، یک کار تخصصی است و با توجه به جدید بودن این سازه در کشور، تعداد تیم‌های متخصص اجرای آن، کم است.
تفاوت رابیتس با کناف در هزینه
محاسبه هزینه اجرای رابیتس یا کناف، بسته به هر پروژه متفاوت است. هرچه شکل این دو سازه، پیچیده‌تر باشد، قیمت آن‌ها نیز بالاتر می‌رود. بااین‌حال، این مسئله بر رابیتس تاثیر بیشتری می‌گذارد؛ به این معنی که پیچیده‌تر شدن شکل سقف در رابیتس‌کاری، قیمت رابیتس را با شیب بیشتری نسبت به کناف، افزایش می‌دهد.
مسئله دوم، وزن این دو سازه است. همان‌طور که گفتیم، وزن رابیتس با احتساب گچ‌اندود کردن آن، بسیار بیشتر است. به‌طور متوسط گفته می‌شود که وزن رابیتس حدود چهار برابر وزن کناف است. به همین دلیل هم می‌توان گفت که هزینه مواد اولیه رابیتس، بیشتر از کناف است.
تاثیر تجهیزات و نیروی انسانی بر قیمت
از طرف دیگر تفاوت رابیتس با کناف در فرآیند نصب نیز باعث اختلاف قیمت اجرای آن‌ها شده است. نصب رابیتس نیاز به جوش‌کار، رابیتس‌کار و گچ‌کار دارد. در حالی نصب کناف، تنها به کناف‌کار نیاز دارد. درنتیجه، هزینه نیروی انسانی در نصب رابیتس، بیشتر خواهد بود. همچنین، باید مسئله تجهیزات را نیز در نظر گرفت. نصب رابیتس به تجهیزات به‌مراتب بیشتری نسبت به کناف نیاز دارد که درنتیجه هزینه آن را هم بیشتر خواهد کرد.
البته باید اشاره‌کنیم که دستمزد یک رابیتس‌کار به دلیل تخصص کمتری که کار او نیاز دارد، نسبت به کناف‌کار، کمتر است. پس لزوما نمی‌توان گفت که هزینه نیروی انسانی برای کناف‌کاری، یک‌سوم یا نصف رابیتس-کاری است اما به‌هرحال، کمتر است.
در نهایت اگر زمان را هم نوعی سرمایه به‌حساب بیاوریم، باید بگوییم که سرعت کند اجرای رابیتس نیز یکی دیگر از دلایل مقرون به صرفه‌تر بودن، کناف نسبت به رابیتس است.